哇！莎米

  一篇來自自己的想法-關於"走過歲月的比黛祖母"的故事！(族語看不懂， 請看中文部分)

      這其實是自己不久的將來所要面對的理想的生活圖像。原住民的生活可以不需要所謂的學校，靠著部落的生活模式一樣可以有生活的能力，所以說部落是無形的學校這個論點是可以成立的。yaki Pitay的故事就是最典型的例子，她憑藉泰雅的規範與信念建構自己的一套人生哲學，一樣可以活出光彩和自信。願以此與好朋友分享，敬請多指教囉！(希望大家給點回應喔)

走過歲月的比黛祖母 

 張淑芬 Sabi‧Piling

日落了，「 隆！隆！隆」的搬運機聲再度嘎然響起，誰都知道那是比黛祖母的身影，神氣活現的駛過部落巷道，經過族人的家門。      

           比黛祖母年老了，臉上掛滿著暖暖笑意，她是一個讓人難以忘懷的部落長者。

她的境遇坎坷，40多歲時，丈夫因為醉酒摔落懸崖而不治，她獨自含辛茹苦的養育 四個子女、求學、成長，呵護備至，不放棄任何一個孩子。像比黛祖母  如此堅毅  的性格成為泰雅女子的典型的模範。

        比黛祖母的子女們曾希望她能到城市裡和他們一起生活，讓母親含飴弄孫飴享天年。然而，她捨不得離開心靈依恃的部落，她最以為愜意習慣的居住地。子女只好尊 重母親的決定。

        她堅定地說:「離開了部落，看不到寬闊的天地、巍峨的山嶺和明徹如鏡的溪水；吸不到新鮮的空氣；吃不到自己種的青菜；離開了部落，會想念拉瓦、尤細和里慕依那樣的摯友；嚐不到尤命到山上獵到的飛鼠肉；更重要的是，離開了山上的家，飼養成群的雞和每天陪伴她的狗，真不知如何安置？」比黛祖母牽掛的不是沒有道理！

        比黛祖母愛唱歌，歌聲婉轉如鶯，十分悅耳。她把歌聲帶入自己的生活。工作的時候，嘴裡不忘哼唱，和著歌聲工作，盡興地歌唱，工作興致格外高昂。

        半夜熟睡的時候，她口中喃喃哼起泰雅古調，吟唱中不自覺的進入夢鄉，睡眠與與歌聲在夢境相遇。隔夜問起，她卻說「睡的好沉，夢的好香甜。」啊喲！讚嘆如此的境界只有比黛祖母做得到！唱歌自然成為她的興趣，也為她的生活增添許多色彩。

    比黛祖母童心未泯，愛說笑話、喜歡逗人高興、講故事、敎唱歌謠。孩子們總喜歡圍繞在她身邊聽她講述部落的小人物大故事。

    舉凡部落的遷移史、巴棍從樹上摔下來的故事、巴雅恩的求婚記、尤幹河邊的網魚記、喝酒車禍的古送、巴杜和尤命打架的事件等等。她如數家珍侃侃而談，連嘴邊的口水流出來了也不自知。

       心地柔和善良的比黛祖母很喜歡部落的每一個孩子，她常牽著孩子的手再撫摸孩子的頭，笑著說：「來！來！來！來這兒坐，這是比浩的孩子，這是尤命的孩子，他們是我們自己的孩子。長得真漂亮喔！加油啊，孩子！」比黛祖母的笑容燦爛的飛颺，她把孩子們都視如己出。

    天氣晴朗時，比黛祖母到田園拼命的工作—播種、鬆土、除草或施肥---，她樣樣精通。中午在工寮燒飯、煮清湯、配野菜，稍作休息又上工，直到日落才收工回家，田園裡的工作永遠做不完，

   陰雨時，她不是縫補衣飾就是織布。她的織布機現還在用，磯！磯！磯的織布聲陪伴她及家人渡過人生好幾個年頭。織布匹、織毛毯、織衣裳；織了送給有緣人，送給親人做紀念，送給新娘子當嫁妝。努力的織，細細的缝，織了廿幾個歳月，比黛祖母將紡線與織線間緊緊的密合，彷彿和祖靈溝通的線路暢通無阻。

       比黛祖母的大方慷慨眾所周知。每當家裡有訪客時，她手腳勤快俐落。招呼客人、煮飯料理、盛飯擺桌、殷勤夾菜給客人，深怕怠慢人家。飯快吃完了，還很誠懇的招呼著「吃啊！吃啊！盡量吃啊，別客氣了！」唉，比黛祖母熱情過頭了。

       前幾年，部落來薩的母親過世，比黛祖母哭的像淚人兒，她真捨不得來薩母親的離世。於是從早上到午夜協助辦理後事、陪伴、安慰，或心靈支持，她總和喪家同悲共苦不離身。比黛祖母總是懂得持守泰雅族的傳統規範，進退得宜，做事不逾矩。                                                        

        而今，比黛祖母年過九十，很少見她穿梭部落巷道身影，原來她都在家裡做些簡單的家事。她舉步蹣跚，駝著背，兩眼昏花，皺紋刻痕也漸深了。只是，那笑容依舊，一樣的氣定神閒一樣的溫暖，族人都說：「祖靈一定是忘了把比黛祖母接走了」。

         Hmenas  kawas  qu  yaki  Pitay 

         Sabi．Piling 

                                                                                        Sobeh gbyan la, mhutan wagi la, 「long！long！long！」maha turuy pupuq, krahu balay hniyang nya, ana ima lalu ga baqun naha kaku ni yaki Pitay , cyux mtlokah balay pwah sa tetuqi na awsa qalang, hnasun nya kwara ngasan ssquliq.

            Bnkis yaki Pitay la,ktan kryax ga si way msyaq rqyas nya, ini nbah z'ngyan qu betunux kaku na bnkis qani. Siqan balay yaki Pitay hya, patul kawas nya lga mbusoq mhoqen ru mhotaw sa luhi qu mlikuy nya, a'ring kya lga si pqutux nanaq mqyanux, si kinlokah mlaxan payat llaqi,   m'buq balay kiy. Ana mqwas biru、mrkyas ga 'nblequn nya balay mlaxan kwara llaqi nya,ana qutux ga ini nya llaxi. Maki qalang ni 'Tayal ga m'yan yaki Pitay qani  mtlokah inlungan na knerin ga strahu kwara squliq kiy.

       Llaqi yaki Pitay ga, smoya balay gmlu yaya naha mcqun mqyanux ngasan hugan , aki musa mblaq mhngaw kya qu yaki Pitay hya, aw ga, ini nbah mshriq qalang inlungan nya , nanaq qalang rgyax cin'gzyan nya. Llaqi nya ga si naha say maha inlungan ni yaki Pitay.

       Mtlokah kmal qu yaki Pitay mha :「Pyaran qalang lqa, ungat glaban rhzyan ki'an ; ungat wagiq rgyax t'an, ini nbah ktan uzi qu smyax na qsyaq llyung ru kinblaq na insuna ssiban ; ungat qu rmatan tbihi pnuhi nanaq; pyaran qalang lga, musa s'nun balay rangi Lawa、Yusi ki Rimuy la ; iyat nbah tlaman yapit tniriq na Yumin hiya ; ana uziy ga ,pyaran ngasan rgyax lga, sn'anan na ngngta ru hozin ga phswa balay uzi la? 'nkuhun na yaki Pitay hya ga kya balay tuqi nya uzi ay. 

       Yaki Pitay ga smoya balay mqwas, hyuci hngyang nya yan balay qbhniq rgyax blaq balay pawngan. Qwas na yaki Pitay ga rrasun nya mblaq mqyanux . kryax mtzyaw yaki Pitay ga ini hngaw balay mqwas, glgan nya mqwas mtyaw. mqas balay mqwas ru mtlokah mtzyaw uzi.       

Mrapa m'abi skabengi ga, nqwaq ni yaki Pitay ga smhong qwas na snbilan l'kotas sraran, wiy mspi, wiy mqwas, spi ru qwas ga cyux si mstnaq tuqi m'abi. kinsasan pqutan ku yaki lga , smyuq kmal maha：「blaq balay 'nabi maku ru sbing uzi spi maku.」talagay wah！awzya' balay yaki Pitay hya, nanaq hya baq maha qani. Sun maha mqwas qwas ga spyang nya balay ru skblaq balay qnkyanux na yaki Pitay. 

           Yaki Pitay ga mqlaqi inlungan nya, blaq nya mcisan、smsyaq、pnqzyu zyaw ru pcbaq mqwas. Nanu yasa qu, llaqi qalang ga smoya maylahuy beh na yaki Pitay mong sa zyaw na squliq qalang.

      Kwara zyaw na kinbaxan wayan、zyaw na mhutaw babaw qhuniq qu Bakung、 musa smiyay qu Payas、musa smku ami llyung qu Yukan、mbusuq mtakuy qu Kusun ru zyaw na mtciriq Batu ki Yumin-------yaki Pitay ga baqun nya lmpu pnqzyu kwara, ana cyux mhutaw halus nya ga ini nya baqin smru'.

 Yaki Pitay ga mhnuq inlungan nya, sbleqan nya kwara llaqi na qalang, kryax ga zbi'ngan nya qba ru bhayay nya tunux llaqi, msyaq kmayal maha:「uwah！uwah！uwah！wah mtama beh yaki, qani ga laqi ni Pihaw myan, qani ga laqi ni Yuming myan,kwara llaqi qani ga laqi myan nanaq, talagay kinbetunux balay laqi ta oy！klokah kiy laqi！」yaki Pitay ga memaw m'yang mlaka msyaq mita llaqi, ana ima laqi ga, iwan na laqi nya nanaq kmita .

      Blaq kazyal ga, ini balay hgaw musa mtlokah mtzyaw qmayah kryax qu yaki Pitay hya , ana muhi、tmabul、qmumah ru smi hi'ryun ga--- ungat ini nya baqi,tehuq qlyan lga phapuy mami、tmahoq ayang、rmatan nya yahu ru wasiq, mhngaw cikay lru mtzyaw lozi, metaq sa mhutaw wagi lga musa ngasan la, zyaw na qmayah ga ungat hngawan nya.

   Mqwalah lga tmluh maki ngasan qu yaki Pitay , iyat smaqis llukus ga, tminun pala.Tninun nya kulu ga bsyaq iyan la, aring nya mkrakis ru metaq misu qani bnkis ga , turung！turung！turung！maha mngayuq kryax , nanu yaqu hngyang tminun qasa ga sbesan nya pira kawas qu yaki Pitay ru qutux ngasan naha. Tminun pala、tminun hlawan、tminun lukus；biqan nya rrangi, biqan nya llpyung, biqan nya mmusa squliq na knerin. Mtlokah tminun ru smaqis,talagay！memaw mpusal msyaw kawas wa nya hnasun la, yaki Pitay ga sun maha tninun nya nuka ki wazyay ga ini pshriq si trngi, m'yang tuqi awsa sa Utux bbinkesan mshzyu iyan .       

     Ana ima lalu baq, yaki Pitay ga mhuway balay. Kryax kya qu mwah mcisan ngasan qu llpyun ru rrangi ga helaw balay, tpihun nya kwara squliq wah maniq mami ngasan , tmahoq rmat、ss'unan nya qu pyatu、lmamu rramat qsugun nya miq t'rang maniq qu squliq, ini kaybi'ngi qu yaki Pitay hya. Kruma ga ana ungat qu t'hay mami lga si qehul maha : 「qaniq！qaniq！qeri maniq mami, laxi ksayux！」 talagay qu yaki Pitay hya, msyaw balay huway nya hya la.

      Cyux qutux kawas kya, wayan yaya ni Laysa la, mozyay balay mhoqin mngilis yaki Pitay hya, yaqeh nya balay llungun shoqin na rangi nya yaya Laysa qasa. T'aring mezbuq ru skabengi ga gmluw rmaw mtzyaw ngasan Laysa、sn'bes、smkiluh ru ptlokah inlungan, si gluw mngilis gluw qmtux inlungan ini pshriq ana cikay.Yaki Pitay ga baq balay smru' Gaga 'tayal, kinbalay ini kinyaqeh na zyaw ga baqun nya smpon,ini nbah phmut.  

      Misu qani ga, qeru pgan kawas ni yaki Pitay la, wa ini kta hazi qu qbuci nya mhtu sa tuqi qalang la, aw baq cyux si t'kmu mtzyaw zyaw na ngasan. Yaki Pitay ga ini thozyan kakay nya、mbukut cikay turu nya、ini salu uzi roziq nya、mgegyut zziq qu kuku rqyas nya uzi la.Nanaq ku spsyaq rqyas ni yaki Pitay ga cyux si kyasa kya blaq balay ktan,smkiloh balay inlungan squliq, pyaga' kmayal kwara squliq qalang maha:「nyux z'ngya ma'ras Utux qu yaki Pitay qani la」